2/B Uygulamaları Kullanım Kadastrosu ve 6292 Sayılı Kanun

(2/A ve 2/B Alanlarının Değerlendirilmesi)

Değişik dönemlerde çeşitli kanunî düzenlemelere dayanılarak orman sınırları dışına çıkarılan yerler ile bunların değerlendirilmesi konusu, uzun zamandan beri ülke gündemini meşgul etmektedir.
08/09/1956 tarihli ve 9402 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu, -İklim, su ve toprak rejimine zarar vermeyen ve daha verimli kültür arazisi haline getirilmesi Ziraat Vekâletince uygun görülen ormanların, orman rejimi dışında bırakılmasına ve orman mefhumuna dâhil olduğu halde orman rejimine tâbi tutulmasında bir fayda görülmeyen sahipli yerlerin serbest bırakılmasına veya gayeye uygun hususi bir idare ve kesim tarzı tatbik edilmesine Ziraat Vekâletinin teklifi üzerine icra Vekilleri Heyetince karar verilebilir şeklindeki ikinci maddesi hükmüyle, orman niteliğini kaybeden alanların orman sınırları dışına çıkarılmasına izin vermiş ve böylece teknik anlamda 2. madde uygulaması da bu Kanunla başlamıştır. Ancak, bazı orman sahalarının orman rejimi dışında bırakılmasıyla ilgili 2. madde uygulamaları, esas olarak, 17/4/1970 tarihli ve 1255 sayılı Kanunla, Anayasanın 131. maddesinde yapılan değişiklikten sonra, bu Anayasa değişikliğinin kanuna yansıtılması amacıyla 6831 sayılı Kanunun 2. maddesinde, 20/6/1973 tarihli ve 1744 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle birlikte başlamış ve günümüze kadar yapılan diğer kanun değişiklikleri ile de büyüyen bir çığ hâlini almıştır.
Bu kapsamda kamuoyunu daha çok meşgul eden yerler ise, 2/B olarak bilinen araziler olup, bu deyim, 31/12/1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş, tarla, bağ, bahçe, gibi çeşitli tarım alanlarının, otlak, kışlak, yaylak gibi hayvancılıkta kullanılmasında yarar olduğu tespit edilen araziler ile şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerleşim alanlarının, 6831 sayılı Orman Kanununun 2. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi uyarınca Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerleri ifade etmektedir.
Kırk yıldan daha uzun zamandan beri ülke gündemini meşgul eden, giderek derinleşen ve farklı boyut kazanan 2/B sorununun çözülmesi gerektiği çoğunluk tarafından kabul edilmiş ve bu sorun zaman içinde değişik platformlarda tartışılmıştır. Ancak, bunca tartışmaya rağmen 2/B gerçeğinin, ne sade vatandaşlar tarafından, ne de kamuoyunu oluşturan çevreler tarafından tam olarak kavranamadığı da bir vakıadır. Diğer yandan, 2/B sorunu çözümsüz kaldıkça, bu çözümsüzlükten yalnızca, kamu arazilerini bedelsiz olarak kullananlar menfaatlenmeye devam edecek, -nasıl olsa bir gün bu sorun çözülür bizde bu işten kârlı çıkarız- düşüncesinde olanlar ormanlarımızı tahrip ve tehdit etmeyi sürdüreceklerdir.
4706 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra, 2/B alanları bakımından 2924 sayılı Kanunun uygulanabilirlik özelliğini kaybetmesi ve Anayasa Mahkemesinin 4706 sayılı Kanunun 3. maddesini iptali ile birlikte, orman sınırları dışına çıkartılan yerlerin değerlendirilmesi konusunda yasal boşluk oluşmuş ve yeni bir düzenleme yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyacın karşılanmasına yönelik olarak, 19/4/2012 tarihli ve 6292 sayılı -Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi İle Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun- çıkarılmış ve bu konuda yeni bir süreç başlatılmıştır. 6292 sayılı Kanunun amacı, m. 1/1’de -31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 2 nci maddesi gereğince, Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin değerlendirilmesi, yeni orman alanlarının oluşturulması, nakline karar verilen Devlet ormanları içinde veya bitişiğinde bulunan köyler halkının yerleştirilmesi ve orman köylülerinin kalkındırılmasının desteklenmesi ile Hazineye ait tarım arazilerinin satışına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi- olarak açıklanmış ve aynı maddenin ikinci fıkrasında da bu Kanunun -6831 sayılı Kanunun 2 nci maddesine göre Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerler ile Hazineye ait tarım arazileri hakkında uygulanacağı- hükme bağlanmıştır.
Bu çalışmamızda, orman rejimi veya orman sınırları dışına çıkarmanın tarihî süreçteki seyrini, bu konuda yapılan anayasa ve kanun değişikliklerini, bu değişikliklerin olumlu veya olumsuz etkilerini; Orman Kanunu 2. madde uygulamaları ile kullanım kadastrosunu ve bunlara karşı itiraz davalarını bilimsel görüşler ve yargı içtihatları muvacehesinde açıklamaya ve 26/04/2012 tarihli ve 28275 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak, aynı tarihte yürürlüğe giren 19/4/2012 tarihli ve 6292 sayılı -Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi İle Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun- hükümlerini incelemeye çalıştık. Bu meyanda, kitapta; Birinci ve İkinci Bölümde geniş açıklamalar yapılmakta, 6292 sayılı Kanun, Hükümet Tasarısındaki gerekçeler, komisyon gerekçeleri ve notlarla Üçüncü Bölümde yer almakta, yine ayrı bölümler hâlinde, İçtihatlar (Anayasa Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay kararları) ile bu konuda önemli bazı mevzuata yer verilmektedir.
Bu çalışmanın ilgililere ve özellikle uygulayıcılara yararlı olması en içten dileğimdir.